Uzm. Dr. Mehmet Turfanda
Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Uzmanı |
|
|
|
||
|
Merhaba
Sizlerle, internet sitem üzerinden bilgi ve tecrübelerimi paylaşmaktan büyük mutluluk duyacağım. Bunu yaparken de bir kaynağa bağlı kalmadan, şimdiye kadar öğrendiklerimi ve hastalarıma uyguladıklarımı size aktarmaya çalışacağım; sadece meslektaşlarımla paylaşacağım makale ve bilgiler bir kaynağa bağlı olacaktır. Ancak doğru olan şudur: Ebeveynlik içgüdüseldir. Çocuğunuzun bakımında ne bir internet sitesinin önerilerine, ne bir çocuk bakım gelişim kitabına, hatta bazen doktorunuzun dediklerine bağlı kalmayın. Sizin çocuğunuz başkalarına benzemez, o çok özel bir çocuk (tek yumurta ikizi olsa dahi).
Sağlık Dolu Günler Dilerim.
Yeni doğan bebeğimin gereksinimleri nelerdir?
Bebek sahibi olmak ucuz bir şey değildir, ancak dergi, internet ya da televizyonda gördüğünüz her şeye de ihtiyacınız yoktur. Yalnızca temel ihtiyaçları alın, ve tabii birkaç şirin oyuncak. En uygun ürünü bulmak için de en iyi kaynak, daha önce bebek sahibi olmuş arkadaşlarınızdır.
Gereksiz temizlik gereçleri ise şunlardır: Şampuan, temizlik sütü, losyonlu temizlik bezleri, sünger, kulak temizleme çubuğu, pudra
Yeni doğan bebek neler yapar?
Sizin yaptığınız bazı şeyleri yapabilir. Öksürür, hıçkırır, aksırır, esner. Korktuğunda altına yapabilir. Kendini rahatsız ya da yalnız hissederse ağlar. Acıkırsa ağzı ile dilini oynatır, ellerini ağzına götürür. İki-üç metreye kadar bulanık da olsa görür, fakat odaklanamaz. Işıkta gözlerini kapar. Sesi duyar, ancak ayırt edemez, bundan dolayı hafif bir kapı gıcırtısında bile irkilebilir. Annesinin kokusunu tanır, memeye yaklaşınca gözü kapalı olsa da memeyi aranabilir.
Tarama testi ne demektir? Yeni doğan tarama testleri nelerdir?
Hastalıkların daha bulgu ve zarar vermeden önce teşhis koymak amacıyla yapılan testler tarama testleridir. Yeni doğanda şu testler yapılır:
Bebeğimin ne kadar kilo alması gerekir?
Bebeğime vitamin gerekiyor mu?
Yeni doğan döneminde mutlaka kullanılması gereken vitaminler vardır.
Bunları doktorunuza danışarak kullanmalısınız. Bunlar;
Bebeğimin bulunduğu ortamın ısısı ne kadar olmalıdır?
Yeni doğan bebek terlemediği için aşırı sıcak ortam onu çok rahatsız eder, ağlamalarını artırır. Aşrı sıcak ve kuru ortam burun tıkanıklığını da artırır.
Zamanında doğmuş ve normal kilodaki sağlıklı bir yeni doğanın bulunduğu odanın ısısı bebek giyimli olduğu halde 22-24 derece olmalıdır. Gece battaniyeli ısı ise 18-20 derece olabilir. Fakat pratik olarak ısı sizin rahat ettiğiniz ısı; giysisi ise sizin giydiğinizden 1 kat fazla olmalıdır. Ancak asıl kaybı başından olur, onun için başlık kullanmak uygundur.
Bebeğin elleri ve ayakları genellikle soğuk olur. Eğer ensesi sıcaksa bebek üşümüyor demektir.
Uykuda iken sık nefes alıyorsa bebek üşüyor olabilir.
Bebeğin yatış pozisyonu nasıl olmalıdır?
Bebeği daima sırtüstü yatırın. Karın üstü yatırılan bebeklerde ani beşik ölümü denilen acı olayla karşılaşma olasılığı 3,5-9 kat arası fazladır. Ancak çok kusan, damak yarığı olan, solunum sıkıntısı olan bebekler yan yatırılabilir. Yatak odasının sıcaklığı 18-20 derece olmalıdır. İnce hafif battaniyelerle bebeğin ısısı ayarlanabilir.
Bebeğimizi hangi sıklıkta banyo ettirelim?
Sabun ve şampuanı haftada 2 defadan fazla kullanmak doğru değildir. Ama bunlar kullanılmadan her gün duş aldırabilirsiniz. İlk 1-2 ayda ter bezleri çalışmadığı için göbek düştükten sonra her gün yıkamak cilt sağlığı açısından önemlidir. Bundan sonra kış döneminde haftada 2 gün yıkama de yeterli olabilir.
Bebeğin küvetinde 5-7 cm. su olmalıdır. Azıcık su bile boğulmasına neden olabilir.
Bebeği asla banyoda yalnız bırakmayın. Telefon ya da kapı çalıyorsa, bırakın çalsın; olmazsa bebeğinizle beraber banyodan çıkmalısınız.
Göbek bağı bakımı nasıl yapılır? Göbeği düşmeden bebeğimi yıkamak doğru mu?
Göbek kordonunun doğumdan sonra kuru ve temiz tutulması yeterlidir. Herhangi bir solüsyonla temizlemeye gerek yoktur. Göbek bağı düşmeden küvette banyosunu yaptırmayın, kuru bir göbek daha çabuk düşer. Ancak göbek yarası kapanmadan yıkarsanız yara yerini alkole batırılmış bir pamukla siler, üstünü gazlı bezle örtersiniz. Bebeğe bütün banyo yaptırılacağına, vücudu su ve süngerle de silinebilir. Çocuğu böyle sildikten sonra da göbek yerini alkollü pamukla temizlemeyi ve üstüne bir gazlı bez kapamayı unutmayın. Yara yerinin idrarla temas etmesini önlemek için, çocuğun bezlerinin göbek altından bağlanması doğru olur. Kimi doktorlar da göbekteki yara yerinin çabuk kuruması için, üstünün örtülmemesi gerektiği görüşünü savunurlar. Göbek kordonu genelde 5-15 gün içinde (en geç 6 haftalıkken) kendiliğinden düşer.
Hayır, aslında tam tersi çocukların kulağını temizlememek gerekir. Kulak kiri dediğimiz salgı, dış kulak yolunun normal bir salgısıdır. Bu salgı ve dış kulak yolunda bulunan minik tüyler yoluyla kulak kendi kendini temizler. Dışarıdan yapacağımız bir müdahale, örneğin kulağa pamuklu çubuk sokmak, kulağın normal temizleme mekanizmasını bozacağı için çocuklarda da büyüklerde de uygun değildir. Dış kulak yolunda görünür haldeki kiri parmağınızla ya da havlu ucu ile almak yeterli olacaktır.
Bebeğimizin odasını ne zaman ayıralım?
Bunun için ;
2 ile 6 ay arası dönem en uygun dönemdir.
En geç 6 aylık iken bebeğin bir düzeni olması gerekir.
Bebeğimle ilk aylarda gezmeye çıkılır mı?
Bebeğinizin hava alması için ısı 17-18 C° üzeri ise üç haftalıktan sonra park gezilerine çıkılabilir. Ancak dirençsiz olması nedeni ile biraz sıkı giydirin. Yabancılar bebeğinizi öpmek isteyecektir, sadece giysi üzerinden öpmelerine izin vermye çalışın.
Arabaya bebek koltuğu almak gerekir mi ?
Ne zaman doktora kontrole getirelim ?
İlk kontrol doğumun 5. gün, ikinci kontrol doktorunuz isterse 15. Gündür.
Bundan sonra ilk 3 yılda en az 9 kez sağlık kontrolü yapılmalıdır.
1, 2, 3, 4, 6, 8-9, 12, 15, 18. ay,
2 ve 3. Yaşta doktor kontrolünden geçmesi uygundur. 18 yaşına kadar 2-3 yılda bir kontrol yapılır. Zaten başka bir nedenle gittiğinizde (aşılama, hastalıklar, beslenme gibi) çocuk doktoru çocuğunuzun bir bütün olarak kontrol değerlendirmesini de yapmalıdır.
Her kontrolde baş çevresini ölçüyorsunuz, önemi nedir?
Baş çevresinin normalin altında kalması, beyin gelişiminde gerilik, aşırı büyümesi ise beyin boşluklarında normalden fazla beyin omurilik sıvısının toplanmasına işaret eder. Bu nedenle baş çevresi ölçümleri boy ve kilo ile beraber ilk yıl her ay düzenli olarak yapılmalıdır.
ENDİŞELER
Bebeğim çok hareketli hiperaktif olur mu?
Bütün bebekler hareketlidir. Hareketli veya aktif bebekler diğerlerinden farklı olarak her çeşit uyarıya fazla reaksiyon verirler. Ancak hiperaktivitenin ön bulgusu değildir. Bu durumda şu yöntemler yardımcı olabilir.
- Bebeği tutarken acele etmeyin.
- Bebeği gerekmedikçe tutmayın. Örneğin banyo yerine onu silebilirsiniz.
- Bu bebeklerin geniş alanlardan hoşlanmadığını aklınızda tutun.
- Bebeğim bulunduğu odanın sıcaklığının çok olmamasına dikkat edin.
- Bebeği tutan herkesin bu işi nazikçe yapmasını sağlayın.
Hayır, bebeklerde parmak emme normal kabul edilir. Bebek, bu şekilde kendini güvende hissetmekte ve daha kolay uykuya dalmaktadır. Ayrıca, ultrason sayesinde anne karnındayken bile bebeklerin parmak emdiklerini biliyoruz. Çoğu bebek, 1 yaştan önce kendiliğinden bu alışkanlıktan vazgeçer. Ancak parmak emmek bir bağımlılığa dönüşmüşse parmağını nazikçe ağzından çekin, ağız tatminini emzik gibi bırakması daha rahat bir şeyle tamamlayabilirsiniz. Bu şekilde, diş ve çene yapısında olumsuz bir etki görülmeyecektir. Ancak, 4-5 yaştan sonra da parmak emmeyi sürdüren bebekler için doktor ve diş hekiminin tavsiyesine gerek duyulacaktır. Çünkü bu yaşlardan sonra devam eden parmak emme dişler ve çene yapısında olumsuz etkilere neden olabilir.
Bebeğim 10. günde kilo kaybetmiş, acaba yeterince beslenmiyor mu?
Hayatın ilk 3-5 gününde zamanında doğmuş bebekler doğum ağırlıklarının % 5 kadarını kaybederler, ve 8-12. günlerde doğum kilolarına ulaşırlar. Bu kayıp normal kabul edilmekle beraber erken ve yeterli beslenmenin başlatılması ile kayıp azalmaktadır. Bebekler bundan sonra ilk aylar genellikle günde 20-40gm kadar kilo alırlar.
Bebeğim bu günlerde çok sık emmeye başladı. Neden olabilir ?
Bebeğiniz zaman zaman büyümesi hızlanır. Bu büyüme hamleleri
Her emzirmeden sonra az miktarda kusuyor. Bu normal mi ?
3 ay altındaki bebeklerin % 80’i günde en az bir kez kusar. Birçok bebek emdiği sütün bir kısmını geriye çıkarır. Bunun şiddeti bazı bebeklerde fazla olabilir ve 9-12. aya kadar sürebilir. Kusma için önemli olan yanında herhangi bir hastalık belirtisinin görülüp görülmediğidir. Bebeğin büyüme ve gelişmesi normalse, sağlıklı görünüyorsa bu kusmalar normaldir. Ancak kusma beyin kanamalarına, mide barsak kanalı tıkanıklıklarına, fıtık vs hastalıklara da bağlı olabilir. Ayırıcı tanısının iyi yapılması gerekmektedir.
Bebeğim çok uyuyor. Bu normal mi ?
Yenidoğan bir bebek ortalama 14-16 saat uyur
Bebeğin ağzındaki beyaz lekeler için ne yapacağım?
Yalnızca anne sütüyle beslenen bebeğin dilinin beyaz olması normaldir. Ancak beyazlık kalınsa ve yanak içine de yayılmışsa ihtimalen bebeğinizin ağzında bir mantar enfeksiyonu olan pamukçuk vardır. Ağrı nedeniyle bebeğin emmesini engeller. Bunu gidermek için;
Düzelmiyor veya tekrarlıyorsa doktorunuz size ilaçlar önerecektir.
Bebeğimin poposu pişik oldu, niçin?
Pişik nedenleri farklıdır. Önemli olan önlemektir.
Hangi pişik kremini kullanalım?
Sürekli bir pomat kullanmanız gerekmez.
Bariyer oluşturacak yağlı kremler pişiği önlemede faydalıdır, pahalı olmaları da gerekmez. (örnekler: Mustela, Chicco, Sebamed, Bella B, Babe gibi markaların ürünleri; ayrıca Arko yağlı krem, Bepanthol, Oksitin, Desetin, Hametan, Hamazinc, Popolin,Garmastan; Sudocrem, vs) Pişik kremlerindeki çinko oksit içerenler koruyucu ve tedavi edicidir.
Düşük asitli zeytinyağı da iyi bir pişik tedavi aracıdır. Bunun için saf zeytinyağı kavrulup asidi alındıktan sonra bir kapta saklanır.
Ancak pişik bir haftadan uzun sürerse, kabarcıklar ya da kanama oluşturursa doktorunuza gidin ya da akıllı telefonunuzdan ona poposunun resmini gönderin.
Bebeğin özellikle yüzünde olmak üzere kırmızı lekeler var, tehlikeli mi?
Doğumdan hemen sonra bebeğin cildinde kırmızı lekeler oluşabilir. Bu lekeler vücudun çeşitli yerlerinde zaman zaman belirir ve kaybolurlar. Bazen ortalarında sarı-beyaz başlı sivilcemsi yapılar oluşabilir. İlk hafta içinde herhangi bir zamanda belirebilirse de daha çok ikinci günde ortaya çıkar.Yaklaşık iki-üç hafta sürer ve kendiliğinde kaybolurlar.
Bebeğimin cildi soyuluyor, niçin?
Doğumdan sonraki günlerden 1. aya kadar cildi soyulabilir. Bu anne karnında bir sebepten (kusma, az beslenme, tansiyon, plasenta bozuklukları, vs) dolayı cilt altı yağ dokusunun az gelişmiş olmasına bağlıdır, zamanla düzelecektir.
Bebeğimin poposunda daha belirgin olmak üzere vücudunun çeşitli yerlerinde mor lekeler var, neye bağlı olabilir?
Bu gördüğün Mongol ya da Moğol lekeleridir. Yeni doğanda mavi ile açık gri arasında çürüğü andıran kenarları belirgin olan bu lekeler bebeğin poposunda veya sırtında bazen de bacaklarda ve omuzlarda görülürler. Siyah, doğulu veya hint kökenli 10 çocuktan 9’unda bu lekeler vardır. Yanlış tanımlanan bu lekeler , ataları Akdenizli olan bebeklerde de epeyi yaygındır. Fakat sarı saçlı , mavi gözlü çocuklarda ender görülür. Çoğu doğumda görüldüğü ve ilk yıl içinde ortadan kalktığı halde bazen sonrasında ve hatta erişkinlikte bile görülmeye devam eder.
Göbekten kanama ve akıntı olursa ne yapmalıyım?
Göbekte bir akıntı olursa, çocuğun ıslattığı bezlerin bu kısma dokunmamasına ve yara yerinin her gün alkolle temizlenmesine daha çok dikkat etmelisiniz. Doktorunuz da böyle bir durumda her halde yaranın daha çabuk kurumasını sağlayacak antiseptik bir toz tavsiye edecektir. Ya da göbek yakması denen bir işlem uygulanacaktır. Göbek ve çevresindeki deri kızarırsa, yaranın mikrop kaptığı anlaşılır ve derhal tedaviye geçilmezse tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Bebeğinizde göbeğin kızardığını görür görmez, ya da göbekte iltihap kokusu hisseder hissetmez doktora gidin ve bu arada kadar göbek üstüne nemli bir kompres yapın.
Göbek yarası üstündeki kabuk yerinden oynadığında birkaç damla (küçük bozuk para büyüklüğünde) kan akabilir. Çocuğun çamaşırında böyle bir kan lekesi görürseniz telaşa kapılmayın.
Bebeğimin bezinde kan gibi gül pembe-kırmızı lekeler var, idrar tahlili yaptıralım mı?
İdrarın kırmızılaşması yetişkinlerde görüldüğünde genellikle anormal olarak kabul edilir ve bir kanamadan şüphelenilir. Yeni doğmuş bebeklerde ise idrarın içerdiği fazla miktardaki ürat kristalleri idrarı renklendirebilir ve bebek bezinde sanki tuğla tozu bulaşmış gibi pembe-kırmızı bir renk oluşturabilir. Bu lekeler bebek sıcak tutulduğunda veya yaz döneminde artabilir. Gene de bebek huzursuzsa idrar tetkiki gerekebilir.
Kızımın vajeninden bir akıntı geliyor, neye bağlı olablir?
Bu bebeğin anne karnında iken plasentadan geçen hormonların etkisiyle oluşan akıntılardır, hatta bazen adet kanamsı gibi vajenden kan gelebilir genellikle 15. günde kaybolur.
Kızımın altını nasıl temizlemeliyim?
Temizlik önden arkaya doğru ve daime tek bir hareketle yapılmalıdır, bu şekilde dışkının bulaşması önlenecektir. Dudak içlerini de banyoda yıkayabilirsiniz. Ancak vajinanın iç kısmı sizin müdahalenize gerek kalmadan gerçekleşecektir.
Oğlumun torbaları normal görünmüyor, bevliye uzmanına götüreyim mi?
Zamanında doğan erkek bebeklerin büyük çoğunluğunda yumurtalıklar torbalara inmiştir. Ancak % 2-10 kadarında inmemiş bulunabilir . Birinci yıl sonunda hala inmemiş ise çocuk cerrahına başvurulmalıdır. Ilk 3-4 ayda torbalarda, fazla sıvı toplanmasına bağlı şişlik normal kabul edilir. Çoğu zaman kendiliğinden düzelir. Devam ederse doktora başvurulmalıdır.
Bebeğimin göğsünde büyüme var, sarmamı öğütlüyorlar, doğru mu?
Yenidoğanda göğüs büyümesi hemen bütün kız ve erkek bebeklerde görülebilir. Plasentadan geçen anaç hormonların etkisi ile oluşur. Bu hormonların etkisi doğumdan hemen sonraki birkaç gün içerisinde en yüksek noktaya ulaşır ve 2-4 haftada ise tamamen kaybolur. göğse baskı uygulamanın faydası yoktur.
Bazen de bazı bebeklerde göğüslerden damla tarzında süt gelebilir. Bu da anneden gelen hormonlara bağlıdır ve normaldir, göğüsleri sıkmak hatalı bir yaklaşımdır.
Zaman zaman gözleri şaşı oluyor. Bu normal mi ?
Bebeklerde ilk altı ayda olabilir. Bunun sebebi, bebek göz kürelerinin iç tarafındaki deri katlantılarıdır. Yalancı şaşılık denir. Ayrıca göz kaslarını kullanmayı henüz öğrenmemiş bebek bu durumu zamanla düzeltecektir.
Devam ederse mutlaka göz doktoru veya çocuk doktoruna danışmanız gerekir.
Bebeğimin göz çapaklanması çok sık tekrarlıyor, ne kadar sürecek?
Çoğu bebeklerin ilk haftalarında tekrar tekrar sarı beyaz salgılar olur. Yani doğan bebeğin göz kanalları daha çok küçük ve dar olduğundan çok çabuk yapışırlar. Hafifçe burnun kenarlarına bastırın. Böylece göz kanallarının kan dolaşımını açarsınız. Tüysüz temiz bezle gözün kenarındaki salgıları dikkatlice silebilirsiniz. 9-10 aya kadar akıntılar sürerse gözyaşı kanalını açtırmak üzere bir göz hekimine başvurmanız gerekebilir.
Bebeğimin bacakları eğri mi ?
Bebeklerin bacakları yürümeye başladıktan 6-9 ay sonra düzelir.
Bebeğim ayağı içe dönük olarak doğdu, yumru ayaklı mı olacak?
Buna çocuk doktoru karar verir, ancak genellikle doğuma yakın ayağın rahimde sıkışması ile olan ve ayağa nazikçe uygun masaj uygulanması ile düzelen bir durumdur.
Bebeğim düztaban olabilir mi?
Bütün bebeklerde o, tombik sevimli ayaklar düztaban gibi görünür. Çünk, ayak tabanındaki kavisin gelişmesi için yürümesi ve buradaki kasların çalışması gerekmektedir. Ayrıca bu bölgedeki yağ yastıkçıkları da ayak tabanına düz bir görünüm verir. Bebek büyüyüp yürüdükçe, ayak tabanı normal kavisine ulaşacaktır
Saçları ne zaman büyümeye başlayacak ?
3-6 aydan sonra saçları uzamaya başlar.
Bebeğimin saçında kirli sarı renkte kabuklar var. Ne yapmalıyım?
Muhtemelen bebe ğinizin başında konak denilen genellikle 6-7. aydan sonra azalan veya düzelen bir deri hastalığı var. Temizlikle ilgisi yoktur.
Bıngıldak ne zaman kapanır? Bıngıldağı bazen çöküyor, bazen de nabız gibi atıyor. Normal mi?
Bütün bebekler başlarında iki delikle dünyaya gelirler. Hissedilebilecek şekildeki bu kafa kemiği arasındaki boşluğa bıngıldak denir. Başın arkasındaki bu küçük bıngıldak doğumdan birkaç hafta sonra kapanır. Başın önünde üste olan diğer bıngıldak ise ancak 9-18 ayda kapanır, hatta bazı çocuklarda iki yaşına kadar sürer. Bu açık bıngıldaklar bebeğin kafatasındaki kemiklerin hareket etmesini sağlamak içindir. Bu durum bebeğin dar doğum kanalından çıkarken beynin yaralanmasını önlemek içindir. Öndeki bıngıldaktan açıkça nabız atışlarını görebilirsiniz. Çökmesi sağlıklı bebekte bir hastalığa işaret etmez, ancak huzursuz ya da ishali olan bir bebekte doktorunuza danışmalısınız.
Bebeğimin hem çok aksırıyor, hem de sık sık hıçkırıyor. Ne yapmalıyım?
Her iki olay da bebeğinize zarar vermeyen fizyolojik olaylardır, bebeğinizi rahatsız etmezler. Bazen hıçkırık için sık emzirme, aksırık için de serum fizyolojik ile burun temizliği yeterlidir. Uzun süren hıçkırıklarda birkaç damla limonlu su verilebilir.
Bebekler günde kaç defa kaka yapar?
Öncelikle bebeğinizin kakasını saymayı bırakın. Bebekler mide-barsak refleksi nedeni her beslenme sonrası (günde8-10 kez) kaka yapabilecekleri gibi, sadece anne sütü alan bebeğin haftada bir defa kaka yapması da normal sayılmalıdır. Mama ile beslenen bebeklerde, bağırsakta sabunlaşma nedeni ile kaka yapma aralığının 3 günü geçmesini istemeyiz.
Yeni doğanda kabızlık neye bağlı olur? Tedavide izlenecek yol ne olmalıdır?
Yeni doğanda kabızlık seyrek görülür. Kabızlığın tanımı önemlidir. Haftada iki defadan daha seyrek ve sert kıvamlı kaka yapmak kabızlık kabul edilmelidir. Anne sütü alan bebeklerde 6. haftadan itibaren günlük kaka yapma sayısı azalabilir. Tek başına bu yakınma kabızlık değildir. Yalnızca anne sütü alan bebek gerçekten kabız ise en sık neden makattaki çatlaklardır. Mama değişikliği ya da tek başına ticari mama ile beslenme kabızlığa neden olmaktadır. Karın şişliği, kusma, beslenme bozukluğu, aralarda ishal dönemleri olmadıkça megakolon gibi hastalıklar düşünülmemelidir. Zeytinyağı verilmesi, anal bölgenin nazikçe uyarılması geçici çözümlerdir. Zeytinyağının ciğerlere kaçma riski, anal bölgenin uyarılmasının da travmatik olabileceği unutulmamalıdır. Makat çatlağı varsa sıcak oturma banyosu, anal bölgeye anestetik (anestol) pomatlar ve çok sert kaka yapıyorsa laktüloz içeren şuruplar (duphalac, osmolak) verilebilir. Bebeğe fazladan su verebilir, ya da mamasını biraz daha sulu hazırlama da bazen çözüm olabilir.
Bebek kakasının rengi niçin değişir?
Bebeğin ilk dışkısı yapışkan, zift gibi ve yeşil renklidir. Bebek beslendikçe kaka rengi değişir. Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerin kaka rengi altın sarısıdır, kokusu rahatsız edici değildir(ekşimiş yoğurt gibi). Biberon bebeklerinin kakaları daha keskin hatta berbat kokulu, daha koyu renklidir. Yeşil renkli kaka bir hastalık bulgusu değildir, zor sindirime ya da besinlerin rengine bağlı olabilir. Ancak kanlı, siyah, gri ya da beyaz renkli kakalarda doktorunuzu arayın. Siyah renkli kaka demir ilacı alan bebeklerde normaldir. Muz yiyen bebeklerin kakasında kurt gibi siyah iplikçikler olabilir.
Bebeğimin kusmuğunda kan var, çok korktum.
Gerçekten önemli bir durum olabilir, ancak daha yüksek ihtimalle annenin memesinde çatlak vardır ve kanı yutan bebek kusmuştur. Bazı çatlakların görünmeyeceğini unutmayın.
SARILIK
Yeni doğan sarılığı nedir?
Yeni doğanda sarılık, en sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Ilk hafta içinde zamanında doğmuş bebeklerin % 50 sinde, erken doğan bebeklerin %85 inde sarılık ortaya çıkar. Yeni doğanda sarılığın nedeni bebeğin kanında bilirübin denen bir maddenin fazlalaşmasıdır.
Bebek kanındaki bilüribin nereden gelir?
Kanda yaşam süresini dolduran alyuvarlar parçalanır, ortaya bazı maddeler çıkar . Bunların başında bilüribin vardır. Bu madde karaciğerde bir takım işlemlerden geçtikten sonra safra aracılığı ile bağırsaklara geçer ve dışkı ile atılır. Böylece kanda bilüribin düzeyleri değişmez. Yeni doğanda bilüribin düzeyleri 2-4 mg/dl kadardır. Bilüribin düzeyi 5mg /dl yi aştığında sarılık fark edilir hale gelir ve ilk olarak göz akları sararır. Kan bilüribin düzeyleri ile sarılığın vücuttaki dağılımı arasında iyi bir uyum vardır. Bilüribin 5-8m/dl olduğunda sarılık baş ve boyundadır, 8-10mg/dl de gövdenin üst kısmında, 10-13 mg/dl de gövdenin alt kısımlarında, 13-16 mg/dl de kol ve bacaklarda izlenir. El ve ayaklara kadar inmiş sarılıkta bilirübinin 20 mg /dl civarında olduğu düşünülür. Ancak bu değerlendirme klinik deneyim gerektirir ve yanılmalara neden olabilir. Bu nedenle şüpheli her durumda laboratuarda kanda bilüribin ölçtürmek en uygunudur.
Fizyolojik sarılık nedir?
Yeni doğan bebeklerin bir çoğunda bilüribin düzeyleri yükselir. Bu geçici yükselmeye fizyolojik sarılık denir. Yeni doğanın alyuvar hücreleri daha kısa ömürlüdür. Karaciğerde işlemden geçirilecek bilüribin yükü fazladır. Yeni doğanın karaciğeri de henüz bu bilüribini işleyecek durumda değildir. Böylece fizyolojik sarılık meydana gelir. Erken doğan bebeklerde sarılık daha sık ve şiddetli görülür. Fizyolojik sarılık genellikle doğumdan sonraki 2-3. günlerde ortaya çıkar ve 7-10 günde kaybolur. Erken doğan bebeklerde sarılığın ortaya çıkması daha geç olurken kaybolması da geç olur. Kaybolma en son göz aklarında olur. Fizyolojik sarılıkta bilüribin düzeyleri zamanında doğanarda 12mg/dlyi, erken doğanlarda 15mg/dl yi geçmez.
Anne sütü sarılığı nedir?
Anne sütünde bulunan bazı maddeler sarılığa neden olabilmekte, bilirubin değerleri 20 mg’ın üzerine çıkabilmektedir. Anne sütüne bağlı sarılık 4-7. günlerde başlar. Bir haftadan fazla sürecek olursa doktora danışarak bir iki gün anne sütüne ara vermek gerekebilir. Bu arada bebek mama ile beslenebilir. Anne sütü verilmediği sürede annenin göğüslerinin pompa ile boşaltılarak sütün azalması veya kesilmesi önlenmelidir.
Sarılık bebeğime zarar verebilir mi ?
Kandaki bilirubin çok yükselecek olursa bebeğe zarar verebilir, beyinde hasar yapabilir. Kandaki yüksek bilirubin değerlerinin bebeğe zarar verebilmesi için bebeğin doğumdan sonraki yaşı gün olarak ve başka sağlık sorununun olup olmadığı da önemlidir.
En başta kan uyuşmazlığına bağlı sarılıklar görülür. Kan hücrelerinin bazı yapısal bozuklukları da sarılığa neden olabilir. Yeni doğan sarılığı tedavisi mümkün olan bir hastalıktır . Ancak çok fazla artmış bilüribin beyine geçerek kalıcı harabiyet yaptığından hekim tarafından dikkatle izlenmesi gereklidir.
Sarılığın tedavisi nasıl oluyor?
Sarılığın tedavisi bilüribin yüksekliğine yol açan sebebi ortadan kaldırmaya ve beyin harabiyetini önlemeye yöneliktir. Bilüribin düzeylerini belirlenen düzeylerin altında tutmak için öncelikle bebeğin yeterli sıvı ve kalori almasını sağlamak gerekir.
En sık fototerapi denen ışık tedavisi uygulanır. Bu tedavi ile bilüribin, ışık etkisi ile vücuttan kolay atılabilen, suda erir hale getirilir. Zamanında doğan bir bebekte fototerapi bilüribin düzeyi 15mg/dl yi aştığında uygulanır.
Tedavide son basamak kan değişimidir. Kan değişimi genellikle kan düzeyi 25mg/dl yi aştığında uygulanırsa da, kan değişimi için konulan sınırlar bebeğin doğum haftasına, doğum kilosuna, sarılığın nedenine ve bebekte mevcut ilave hastalıkların varlığına bağlı olarak değişmektedir.
ACABA 
Bebeğimizin bulunduğu odada klimayı çalıştırmamızın sakıncası olur mu ?
Oda ısısı 22 0C altında olmamak ve doğrudan bebeğe üflememek kaydıyla klima çalıştırabilirsiniz. Ya da odayı klima yardımıyla soğutup sonra bebeği odaya getirebilirsiniz. Ancak sık sık filtre temizliği yapılmalıdır.
Ayrıca ailede yoğun alerji öyküsü varsa hepa filtreli hava temizleyiciler yararlı olabilir.
Bebeğim ne sıklıkla idrar yapar?
Doğumdan sonra ki yedi gün boyunca genel bir kural olarak bebekler gün sayısı kadar idrar yapar, yani 2. gün 2 defa, 6. gün 6 defa bez ıslatır. 6. günden sonra bebeğinizin bezin 4 saatte bir değiştirin.
Göz rengi değişir mi ?
Kalıcı göz rengi 8-9 ayda belli olur.
Bebeğim şu anda görebiliyor mu ? Yenidoğan ne görür, ne duyar?
Yenidoğan bebeğin duyu organları genellikle iyi gelişmiştir. Görme yeteneği doğumdan itibaren vardır. Yenidoğanda görme keskinliği 20/400 ' dür. 20-35 cm.den görür. Görme keskinliği 8 aylık bebekte 20/40, 5 yaşında 20/20 olur. Renkleri doğumdan itibaren farkeder. Derinlik algılanması 4. ayda başlayıp 8.ayda tam olarak gelişir. Bebek parlak ışıkta gözlerini kapar. Bazen göz hareketleri düzenli değildir ve şaşılık gözlenebilir. Ancak kayma sabit ise bu durum normal kabul edilmemeli ve göz hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. 1-2 haftalık bebek eşyayı kısa süreli ve ancak 45-90 derece kadar takip etmeye başlar.
Bebeğin işitme duyusu ise sesli uyarıya bebeğin sıçrayarak, ağlayarak cevap vermesi veya emmekte olan bir bebeğin emmeye ara vermesi ile anlaşılabilir.
Evde köpeğimiz / kedimiz var. Bebeğimiz açısından bir sakıncası var mı ?
Beslediğiniz ev hayvanı bebeğinizi kıskanabilir ve uyumluluk eğitimi programına gerek olabilir. Bebeğin odasına girmelerine izin vermemek daha doğru olur.
Ana kucağı kullanabilir miyiz ?
Kullanmanızın bir sakıncası yoktur.
Ancak bebeği ana kucağı ile taşır iken koşmamalıdır.
Bebeğimizle ne zaman yolculuk edebiliriz ? Uçakla gidebilir miyiz ?
Emniyet koltuğu varken ilk günden itibaren kısa yolculuk yapılabilir.
Uçak için mümkünse 6 haftalık olması beklenebilir. İniş ve kalkışta emzirilmelidir.
Ne zaman yürüteç kullanabilirim?
Yürüme ve emeklemeyi geciktirmesi, kazalara sebep olması ve bebek yürüteçte unutulursa bacakta eğrilik yapması nedeni ile 9. aydan önce önerilmez. Evet, gerçekten de bebekler yürüteçte hoş zaman geçirebilirler, fakat doktorunuza danıştığında bunu onaylamadığını göreceksiniz. Yürütecin, sanılanın aksine, yürümeyi kolaylaştırıcı değil engelleyici etkisi vardır. Çünkü, kolayca hareket kabiliyeti kazanan bebek, kendisi çaba harcamaya gerek duymayacak, yürüme denemelerinden vazgeçebilecektir. Üstelik yürüteçte; yürüme için özellikle önemli olan kalça ve üst bacak kasları değil, alt bacak kasları çalışmaktadır. Ayrıca, bebeğin takılıp düşme, önceden ulaşamadığı tehlikelere ulaşma riski vardır. Bebeğin emeklemesi, yerde yuvarlanması onun gelişimi açısından daha yararlıdır. Yürüteçte uzun süre bebeği unutmak, bacak eğriliğine yol açabilir.
Diş çıkaran bebekte ne gibi belirtiler görülür?
Eğer bebeğiniz diş çıkarması beklenen aylarda ise ( genellikle ilk diş 4-7 ay arası gelir), çoğu yakınmasını diş çıkarmasına bağlayabilirsiniz. Ama, bunların bazen dişle ilgili olmayabileceğini de bilmelisiniz. Diş çıkarmakta olan bir bebek ağrıdan dolayı keyifsiz, huzursuz olabilir, uykuya dalmakta güçlük çekebilir. Uykularından ağlayarak uyanabilir. Artmış tükürük salgısı, her bulduğunu ağza götürüp dişetlerini kaşımak istemesi dikkat çekicidir. Diş etleri şiş görünebilir. Bebeğinizin normal iştahı azalacak, belki sadece emmek veya sıvı gıdalar almak isteyecektir. Barsak hareketlerinde normale göre hafif artış, 38 dereceyi geçmeyen hafif bir ateş görülebilir. Fakat ısrarla devam eden bir ishal, daha yüksek seyreden bir ateş varsa doktorunuzla görüşmelisiniz.
Yalancı emzik vermeli miyim?
Bebeğiniz en çok emmekle rahatlar. Karnı toksa bile büyük bir keyifle emerler. Eğer bebek çok fazla parmak emiyorsa ve alışkanlık geliştireceğini düşünüyorsanız emzik verebilirsiniz. Yalancı emzikleri sterilize etmeyin, ama yere düşmüşse yıkayın. Bebek uyanıkken emzik verin. Büyük bebeklerde emzik kullanımı konuşma gecikmesi, diş ve çene bozuklukları yapabileceğinden 7-8 aylıkken emziği bıraktırmaya çalışın.
Sünnet ne zaman yaptıralım?
Eğer çocuğunuz ağlamadan işiyorsa sünnet derisi yapışık değilse tıbbi olarak sünnet gerekli bir girişim değildir. Sünnet derisinin dar olması normaldir ve eğer bebek idrar yapmakta güçlük çekmiyorsa deriyi zorlamamak gerekir. Deriyi geri çekmek çatlaklara, kanamalara, bunlara bağlı sünnet derisinin iltihabına ve yapışıklıklara neden olacağından çocuk doktorları olarak biz önermiyoruz.
Ancak ülkemizde dini ve geleneksel olarak tüm erkeklere sünnet yapıldığından bence en uygun zaman 5-7 aylar arasıdır. Aslında doğumu izleyen günlerde sünnet kolaydır ve pipisi daha çabuk iyileşir; fakat bu dönemler hem bebeğin ağlamasının çok olduğu hem de anne babnın bu travmayı kaldıramayacağı dönemlerdir. 8-9 aylardan sonra ise bebeğin pipisinin ve acının farkındalığında olması ile şiddetli bir ruhsal travma oluşturur, bu aylardan sonra sünnet edilmiş bir çocuğu muayaene ettirmek bile çok zordur. Eğer 6 ya kadar sünneti yaptırmamışsanız benim tavsiyem bu işi ilkokula kadar ertelemenizdir.
Prematüre bebeğiniz varsa, ailede kanama öyküsü varsa, pipi deliği arkaya ya da yukarıya açılıyorsa, bebeğin pipisi çok küçükse ya da yumurtalıklar çok iriyse sünneti tekrar tekrar doktorunuz ile sünneti tartışın.
UYARILAR
Başka dikkat etmemiz gereken bir şey var mı ?
Aşağıdaki durumlarda DERHAL HEKİME BAŞVURUNUZ
NELERE DİKKAT ETMELİ SİNİZ ?
SON SÖZ
“ZEKİ BİR ANNE, GENELDE KÖTÜ BİR DOKTORDAN DAHA İYİ TEŞHİS KOYAR”